Teknolojide yaşanan gelişmeler, sektörlerde hızla gerçekleşen dijitalleşme, uzaktan çalışmayla iş disiplinlerinin farklılaşması gibi birçok değişim ve dönüşümler işgücü piyasalarını etkilemektedir. Dinamik değişimlerin yanı sıra sektörlerde kuşakların devri de söz konusudur. Kuşak farklılaşmaları işin yapılış şeklini, algılanışını ve yönetimini değiştirmektedir. Bu nedenle yeni girişimlerde ve iş odaklarında öncelikle Z kuşağını tanımak gerekmektedir.
Z Kuşağı Kimlerden Oluşur?
Z Kuşağı demografik sıralamada milenyumdan sonra ve alfa kuşağından önce gelen kuşaktır. Halk arasında "zoomer" olarakda bilinen Z kuşağı popüler özelliklere sahip kişilerden oluşmaktadır. Z kuşağında yer alan kişiler hızlı ve analitik düşünme yetisine sahiptirler. Fakat daha bireysel olmaları yetilerini kullanma güçlerini sınırlandırmaktadır ve bunun bir sonucu olarak ekip çalışmasına yatkın değillerdir. Z kuşağı özgüveni açısından yüksek özelliklere sahiptir. Ayrıca bu kişiler özgürlüklerine çok düşkündürler, bağımsız hareket etme yetenekleri gelişmiştir.
Z Kuşağı İş Hayatında Nasıl Yönetilmelidir?
Z kuşağı teknolojiyi etkin kullanan ve dijitalleşme konusunda farkındalığı yüksek bir kuşaktır. Günümüz işgücü piyasalarında da teknoloji ve dijitalleşme ön plana çıktığı için Z kuşağının istihdamı önemli bir konu olarak karşımıza çıkmaktadır. Ayrıca sahip oldukları bireysel bakış açısı liderleri tarafından desteklendiğinde Z kuşağına yönelik yapılması gerekenler; bu bireylerin yaratıcılıklarını ve özgürlüklerini tanımlayabilecekleri alanlar oluşturmaktır. Çalışma alanları; nerede, ne zaman, nasıl gibi sorularla analiz edilmeli, yapılacak işin Z kuşağı bireyle uyumuna kadar analiz edilmeli ve çok boyutlu olarak ele alınmalıdır. Bunun için öncelikle sektörde yer alan kişilerin şirketlerinin özelliklerini tanımlayabilmeleri, çalışma alanlarındaki yenilikleri net bir şekilde ortaya koymaları, iş ve kalite standartlarını tanımlamaları ve gençlerle çalışma konusunda açılımlarda bulunmuş olmaları gerekmektedir. Bu hedeflerinin tümünün belirlenebilmesi için şirket içlerinde öğrene ve entegrasyon süreçlerinin planlanmış olması gerekmektedir. Oryantasyona ve gelecekte istihdam edilecek kişilere yönelik yapılan bu planlamalar yardımıyla işe alım süreçlerine yönelik uyum programları gerçekleştirilebilir.
Uygulanacak programlar çerçevesinde Z kuşağından istihdam edilen bir kişinin yenilikçi lider ile çalışması teşvik edilmelidir. Z kuşağından bir kişinin liderinden en büyük beklentisi sürekli ve çok yönlü öğrenme ihtiyaçlarının karşılanabiliyor olmasıdır. Koçluk, mentorluk, sürekli ve etkili geri bildirim alıp vermek, yaratıcı ve zorlu görevlendirmeler ile işe meydan okumak aynı zamanda öğrenme ve gelişme süreçlerinin desteklenmesi Z kuşağından çalışanların teşvik edilmesi açısından önem taşımaktadır. Ayrıca Z kuşağı liderlerinden katılımcı olmanın teşvik edilmesi beklemektedirler. Bu doğrultuda sadece kurallar çerçevesinde hareket etmeyen, yöneticileri ile ilişkilerinde mesafe olmayan, önemli kararları üstlerine bırakmayan kendileri de fikir beyan eden ve inisiyatif alan, isteklerini kolaylıkla dile getirebilen liderler Z kuşağından bir çalışanın yönetilmesinde etkin rol alabilecektir.
Doğumları itibariyle teknoloji ile iç içe olan Z kuşağının hassas olduğu konulardan biri de iletişimdir. Lider tarafından iletişim yöntemlerinin belirlenmesi ve yönetilebilmesi önem arz etmektedir. Sosyal medya araçları üzerinden duygularını ifade etmeyi benimsemiş Z kuşağından biri gerçek ortamlarda duygularını ifade etmekte zorlanabilecektir. Bu noktada liderler kurum içi iletişimi yönetme konusunda öngörülü davranmalıdır. Hem liderler hem ekip çalışanlarına yönelik kendileri de sürece dahil olacak şekilde “saygı” kavramını ön plana çıkararak iletişim sürecini tasarlamalıdırlar. Z kuşağının da bu iletişimin bir parçası olduğu ve onların da saygın oldukları kişilere hissettirilmelidir. Z kuşağından bireylerin dikkatle dinlenmesi, toplantılarda konu hakkında düşüncelerinin sorulması, ekip içi çalışmalarda eşit söz hakkına sahip olduğunun hissettirilmesi ve buna benzer etkileşimler liderine etkin bir iletişim yönetimi gerçekleştirmesini sağlayacaktır.
Z kuşağının liderlerinden beklentilerinin yanı sıra aynı ekip içerisinde yer aldıkları arkadaşlarının yeteneklerinden, yetkinliklerinden ve iş başarılarından da beklentileri vardır. Z kuşağı ile ekip oluşturmak isteyen kişilerin; iş birliğine, paylaşıma ve birbirinden öğrenebilme kabiliyetine açık olması gerekmektedir. Bu ekip içerisinde birliktelik bilinci ön plana çıkmalıdır. Bir işin sunuşu yapılırken, yapılan bir iş ekip tarafından liderlere anlatılırken kullanılması gereken “biz” dilidir. Birliktelik bilinci ve ekip ruhu Z kuşağından bireylerin işe katılımını artıracak ve işin yönetilmesini kolaylaştıracaktır. Aksi bir tutum Z kuşağı bireyin ekip içerisinde çekinik kalmasına, katkısının azalmasına, fikirlerini ifade edememesine ve iş başarısının düşmesine neden olacaktır.
